Zależnie od organizmów, na jakie działają, dzielimy pestycydy na kilka grup, a mianowicie na: środki grzybobójcze, czyli fungicydy, środki bakteriobójcze, czyli bakteriocydy (tab. 9 A), środki owadobójcze, czyli insektycydy, środki roztoczobójcze, czyli akarycydy (tab. 9 B), wreszcie środki gryzoniobójcze, czyli rodentycydy (tab. 9 C). Do pestycydów należą jeszcze środki chwastobójcze, czyli herbicydy, które omówione są w innych rozdziałach (tab. 6) oraz środki nicieniobójcze, czyli nematocydy, i ślimakobójcze, czyli moluskocydy, które nie będą tu omówione, gdyż nie znajdują zastosowania w sadach. Zalicza się tutaj także środki odstraszają­ce, czyli repelenty (tab. 9 D), chociaż nie zabijają one szkodników. Środki grzybobójcze (fungicydy), zależnie od sposobu działania, dzielimy na: ochronne, interwencyjne, wyniszczające oraz systemiczne. Fungicydy ochronne działają zapobiegawczo, a więc mogą jedynie zapobiegać zakażeniu roślin przez grzyby chorobotwórcze. Najczęściej zabijają one zarodniki w momencie ich kiełkowania na powierzchni roślin. Zastosowane po wniknięciu grzyba do tkanek rośliny żywicielskiej są nieskuteczne. Fungicydy interwencyjne mogą zniszczyć grzybnię nawet w kilkanaście lub kilkadziesiąt godzin po wniknięciu do tkanek. Często razem z grzybnią zamiera część tkanki opanowanej przez grzyb. Mówimy wówczas o działaniu wyniszczającym. Nierzadko te same fungicydy — zależnie od dawki i terminu zastosowania — mogą działać zapobiegawczo lub interwencyjnie. Na przykład Kaptan jest w zasadzie fungicydem zapobiegawczym, ale zastosowany w stężeniu 0,3% do zwalczania parcha jabłoni i parcha gruszy działa interwencyjnie w ciągu 36 godzin po infekcji. Preparat w formie proszku do opryskiwania, o działaniu zapobiegawczym. Zakres działania i sposób stosowania podobnie jak Cynkotoxu, ale na ogół ma większą aktywność grzybotoksyczną. Zalecany do zwalczania parcha jabłoni i gruszy (głównie opryskiwania zapobiegawcze po kwitnieniu) oraz drobnej plamistości liści jabłoni, brunatnej zgnilizny drzew ziarnkowych. Dobrze miesza się z innymi s.o.r. w postaci proszku. Preparat analogiczny do Dodinoxu; zawiera tę samą substancję czynną i stosuje się tak samo jak Dodinox. Płynny środek grzybobójczy domowego wyrobu. Powstaje przez zmieszanie roztworów: 400 g nawozu wapniowego tlenkowego lub 350 g nawozu wapnio­wego węglanowego rozpuszczonego w 50 I wody i 1 kg siarczanu miedzianego — w 50 I wody. Siarczan miedziowy wlewać do mleka wapiennego (nigdy odwrotnie), ciągle mieszając. Gotowa ciecz powinna mieć odczyn słabo zasadowy. Preparat niekiedy sprzedawany w postaci suchych naważek. Działa zapobiega­wczo, może być stosowany do zwalczania parcha jabłoni; tylko pierwsze opryskiwanie wczesną wiosną. Silnie parzy liście drzew, zwłaszcza w czasie wilgotnej pogody. Płynny preparat o działaniu zapobiegawczym, a w wyższym stężeniu także interwencyjnym. Zwalcza parcha jabłoni, częściowo mączniak jabłoni. Silnie parzy liście, zwłaszcza w okresie słonecznej pogody. Nie stosować w temperaturze powyżej 25°C. Nie mieszać z innymi środkami ochrony roślin. Preparat w postaci proszku do opryskiwania, o działaniu zapobiegawczym. Łączy w sobie właściwości Cynkotoxu i Miedzianu. Zwalcza szerokie spektrum grzybów patogenicznych. Może być fitotoksyczny dla niektórych odmian jabłoni i brzosk­wiń. Zalecany zastępczo do zwalczania tych samych chorób co Cynkotox. Preparat w postaci proszku do opryskiwania, o działaniu zapobiegawczym. Zwalcza skutecznie wiele grzybów; jest w zasadzie nie toksyczny dla roślin. Pod wpływem światła i wilgoci ulega stopniowo rozkładowi. Zalecany do zwalczania parcha jabłoni i gruszy, drobnej plamistości liści jabłoni, brunatnej zgnilizny i dziurkowatości liści drzew pestkowych. Owoce truskawek przypadkowo opryskane tym środkiem nabierają nieprzyjemnego posmaku. Dobrze miesza się z innymi środkami ochrony roślin. Preparat w postaci gęstej, oleistej cieczy do smarowania lub opryskiwanie kory młodych drzew. Preparat nie miesza się z wodą. Zabezpieczać pnie i główne gałęzie drzew w wieku do 4-5 lat. Zabieg wykonać jesienią, pod koniec października lub na początku listopada, i powtarzać co 4-6 tygodni albo, gdy na drzewach pojawią się świeże ogryzienia. Smarowanie wykonywać za pomocą pędzla lub rękawicy, opryskiwanie — najlepiej za pomocą pistoletu do farb olejnych podłączonego do sprężarki traktorowej. Po zakończeniu pracy narzędzia i aparaturę dokładnie przemyć denaturatem. Płynny praparat do opryskiwania drzew. Polecany do odstraszania zwierzyny łownej w okresie wegetacji roślin. Opryskiwać zewnętrzne części drzew i konarów co 2-3 tygodnie, tylko w rejonach, gdzie sarny, jeleni itp. wyrządzają szkody w sadach. Ilość wypryskiwanej cieczy zależy od wielkości drzew i gęstości ich nasadzenia. Wyższe stężenia stosować przy większej szkodliwości zwierzyny. Półpłynna papka do smarowania drzew przed zającami i zwierzyną płową (jelenie, sarny) w okresie spoczynku roślin. Smarować pnie i gałęzie szkieletowe w październiku i listopadzie. Zabieg powtarzać, gdy na drzewach pojawią się świeże ogryzienia. Stosować w dni bezdeszczowe, o temperaturze nie niższej niż OT. Preparat w postaci gęstej pasty do smarowania kory młodych drzew. Zabezpieczać pnie i główne gałęzie drzew w wieku do 4-5 lat. Zabieg wykonać jesienią, pod koniec października lub w listopadzie, i powtarzać co 3-5 tygodni albo, gdy na drzewach pojawią się świeże ogryzienia. Smarowanie wykonywać za pomocą pędzla, rękawicy lub szczotki. Jeśli konsystencja pasty jest zbyt gęsta, należy preparat lekko rozcieńczyć wodą i dokładnie wymieszać. Podobnie Dodinox stosowany w stężeniu 0,05% do zwalczania parcha jabłoni i parcha gruszy działa zapobiegawczo, w stężeniu 0,1% działa interwencyjnie w ciągu 72 godzin po infekcji, natomiast w stężeniu 0,15% wyniszcza plamy parcha powstałe na liściach i owocach w 5-8 dni po infekcji. Szczególnym przykładem działania interwencyjnego są fungicydy systemiczne (układowe). Wnikają one do tkanek rośliny i mogą zabić grzyb nawet wtedy, gdy nastąpiła juz infekcja, ponadto mogą one przemieszczać się na niewielkim dystansie do nie opryskanych części roślin. Niestety, większość grzybów łatwo uodparnia się na fungicydy 176 systemiczne; po 2-4 latach nieprzerwanego ich stosowania z reguły pojawiają się szczepy patogenów całkowicie odporne na te fungicydy. Dlatego też powinno się je stosować przemiennie, w rotacji z innymi fungicydami, nie częściej niż 2-3 razy w okresie wegetacyjnym. Środki owadobójcze (insektycydy), zależnie od sposobu działania, dzieli się na kilka grup. Pierwsza to insektycydy żołądkowe. Muszą one, wraz z opryskanymi częściami roślin, dostać się do przewodu pokarmowe­go owada, aby przejawić swe trujące działanie. Druga to insektycydy kontaktowe. Działają one trująco już po zetknięciu się z ciałem owada. Wystarczy, że padnie na niego kropla cieczy podczas opryskiwania lub ze przejdzie on po resztkach preparatu pozostałych na roślinie po opryskiwa­niu, aby uległ zatruciu. Insektycydy te działają najczęściej także przez przewód pokarmowy — żołądkowe Niektóre insektycydy łatwo parują nawet w temperaturze pokojowej. Ich pary wnikają do układu oddecho­wego owadów i powodują ich zatrucie; nazywamy je insektycydami oddechowymi. Część insektycydów i niektóre akarycydy wnikają do tkanek opryskanych roślin i przemieszczają się w nich na większą lub mniejszą odległość. Jedne z nich przemieszczają się na odległość paru milimetrów. Na przykład naniesione na górną powierzchnię liścia docierają do dolnej nie opryskanej i zabijają znajdujące się tam szkodniki. Nazywamy je środkami wgłębnymi. Inne środki po wniknięciu do tkanek krążą wraz z sokami po całej roślinie, przemieszczają się zwłaszcza do młodych, intensywnie rosnących jej części. Środki te nazywamy systemicznymi lub układowymi. Z reguły środki systemiczne są zabójcze dla szkodników ssących, jak mszyce, przędziorki, miodówki i niektóre czerwce. Często o insektycydach i fungicydach mówi się, że mają „szerokie spektrum działania". Oznacza to, że z jednakową mniej więcej skutecznością mogą być stosowane do niszczenia wielu gatunków szkodliwych (niestety, często zabijają także pożyteczne). O innych mówi się, że są selektywne, co oznacza, że skutecznie niszczą tylko określone gatunki (tab. 10). Najczęściej jednak podkreślając selektywność jakiegoś insektycydu czy akarycydu mamy na myśli jego nieszkodliwość dla organizmów pożytecznych, np. dla gatun­ków drapieżnych i pasożytniczych.