woda 2e wszystkich składników potrzebnych roślinie do budowy tkanek sadownik dostarcza na ogół tylko cztery, a mianowicie: azot, potas, magnez i wapń, którym na rysunku 49 odpowiada mały wycinek („azot" i jnne składniki"). Pokutujące jeszcze na wsi przekonanie, ze „drzewa poradzą sobie same", jest słuszne tylko częściowo; drzewo może pobrać duże ilości wody i dwutlenku węgla i przerobić je w sto i więcej kilogramów owoców, ale tylko wówczas, gdy znajdzie w glebie potrzebną mu stosunkowo drobną ilość składników mineralnych. Azot (N) jest składnikiem, którego niedobór najsilniej odczuwają nasze drzewa. Niedostatek azotu powoduje zahamowanie wzrostu drzew (krótkie przyrosty, małe liście) oraz jaśnienie, a nawet żółknięcie liści; jabłka są drobne i silnie zabarwione. Widać to bardzo dobrze na drzewach z korzeniami uszkodzonymi przez gryzonie. Nadmiar azotu przejawia się bardzo silnymi przyrostami, nadmiernie dużymi i ciemnymi liśćmi, dużymi, ale zielonymi jabłkami. Zbyt obfite lub zbyt późne nawożenie azotem przedłuża okres wzrostu i opóźnia drewnienie, a więc zwiększa wrażliwość drzewa na mróz. Azot odznacza się dużą ruchliwością w glebie. Łatwo jest z niej wymywany, wydzielany do atmosfery w postaci amoniaku i zużywany przez bakterie rozkładające materiały organiczne ubogie w azot. Dlatego na nawożenie azotem należy ciągle zwracać dużą uwagę. Potas (K) decyduje o zdrowotności drzewa. Przy niedoborze potasu odporność drzewa na choroby i wytrzymałość na mróz znacznie maleje. Objawami niedostatku potasu są wiotkie ogonki liściowe i podkurczone blaszki liściowe, przypominające liście ziemniaka porażonego przez kędzierzawkę. Na brzegach liści występują brązowe plamy (rys. 50). Potas przemieszcza się w glebie dość wolno. Szczególnie duzo potasu gromadzi się w owocach i wraz z nimi wynoszony jest z sadu. Wapń (Ca) znajdują drzewa w głębszych warstwach gleby w ilościach na ogół wystarczających. Dlatego wapnowanie stosowane jest głównie w celu odkwaszenia gleby. Związki wapnia zwiększają spoistość komórek w tkance owocu, podobnie jak wapń w zaprawie murarskiej wiąże cegły w murze. Owoce bogate w wapń nie ulegają łatwo różnym rozpadom miąższu i innym chorobom fizjologicznym występującym w czasie przechowywania. Zasobność owoców w wapń zależy jednak nie tyle od jego występowania w glebie, ile od dystrybucji w drzewie. Dlatego też zwiększamy zawartość wapnia w jabłkach przez opryskiwanie drzew solami wapnia lub moczenie owoców po zbiorze, a nie przez stosowanie nawozów wapniowych do gleby. Po pewnym czasie opady wypłukują wapń z gleby wapnowanej i osadzają go w podglebiu. Jest to zjawisko niepożądane, składnik ten bowiem zwiększa trwałość struktury gruzełkowatej.